Kryteria podziału, rodzaje, charakterystyka i zasady doboru obudów wyrobisk korytarzowych.

 Kryteria podziału, rodzaje, charakterystyka i zasady doboru obudów wyrobisk korytarzowych.

Obudowa górnicza – konstrukcja, której zadaniem jest zapewnienie stateczności wyrobiska, polegającej na utrzymaniu wymiarów jego przekroju poprzecznego oraz zabezpieczenie ludzi, sprzetu i maszyn przed obrywającymi się odłamkami skalnymi ze stropu i ociosów lub przed zawałami i obwałami w ustalonym czasie istnienia wyrobiska.

Kryteria podziału obudów wyrobisk korytarzowych:

·ze względu na sposób oddziaływania obudowy na górotwór:

o   obudowy podpierające

o   obudowy podtrzymujące

o   obudowy odgradzające

o   obudowy izolujące

o   obudowy kotwiące

o   obudowy sklejające

·ze względu na sposób współpracy z górotworem:

o   obudowa sztywna (monolityczna lub złożona z elementów sztywnych, pozbawiona elementów opodatniających, wykazująca podatność na obciążenia jedynie w granicach odkształceń materiałowych)

o   obudowa podatna (w której na skutek działania okreslonego obciążenia występuje wzajemne przemieszczenie jej elementów konstrukcyjnych, ale bez trwałych odkształceń)

o   obudowa podatna o ograniczonej podporności (obudowa podatna o złożonej granicznej wartości ezajemnego przemieszczania się jej elementów konstrukcyjnych, po osiągnięciu której obudowa pracuje jako sztywna)

o   obudowa sztywna upodatniona (obudowa sztywna wyposażona w elementy upodatniające, wykonane z materiału o odkształcalności znacznie większej od odkształcalności nośnej elementów konstrukcyjnych obudowy)

·ze względu na czas istnienia obudowy:

o   tymczasowa (obudowa zabezpieczająca wyrobisko w czasie jego drążenia i usuwana przed wykonaniem obudowy ostatecznej, np. obudowa przecinek ścianowych)

o   wstępna (wykonywana w przodku wyrobiska i stanowiąca część obudowy ostatecznej, np. obudowa kotwiowa w obudowie mieszanej)

o   uzupełniająca (wykonana poza przodkiem wyrobiska i stanowiąca część obudowy ostatecznej)

o   ostateczna (przeznaczona do zabezpieczenia wyrobiska górniczego podczas całego okresu jego użytkowania)

·ze względu na rodzaj materiału, z którego wykonano obudowę oraz konstrukcję obudowy:

o   obudowę drewnianą

o   obudowę murową (z cegły lub betonitów)

o   obudowę betonową

o   obudowę torkretową

o   obudowę stalową prostą

o   obudowę stalową łukową

o   obudowę kotwiową

o   obudowę mieszaną (murowo-stalowa, stalowo-betonowa, stalowo-drewniana)

o   obudowę kombinowaną

Wybór rodzaju obudowy uzależniony jest od następujących czynników:

Ø  warunków górniczo-geologicznych (rodzaj skał, ciśnienie górotworu, głębokość)

Ø  wymiarów poprzecznych wyrobiska

Ø  przeznaczenia wyrobiska (np. transportowe, wentylacyjne, itp.)

Ø  czasu trwania (istnienia) wyrobiska

Ø  warunków ekonomicznych

Obudowa drewniana – stosowana jest w coraz mniejszym zakresie (jako samodzielna obudowa) ze względu na szereg wad, jak: palność, szybkie butwienie i próchnienie, stosunkowo (w porównaniu z innymi materiałami) niska wytrzymałość drewna oraz duży koszt, a także ochronę środowiska. Znajduje ona zastosowanie szczególnie jako obudowa wzmacniająca inne typy obudów. Zalety – lekka, łatwa obróbka drewna, obciążona trzeszczy, dzięki czemu ostrzega o niebezpieczeństwie zawału.

Obudowa murowa (lub betonowa) – wszystkie ważniejsze wyrobiska korytarzowe udostępniające, jak: przekopy, przecznice, komory oraz połączenia tych wyrobisk wykonuje się w obudowie kamiennej murowanej z cegły lub betonitów lub obudowie betonowej.

Obudowy te posiadają sztywną konstrukcję, najlepiej współpracują z górotworem nienaruszonym eksploatacją lub z górotworem odprężonym. W wykonaniu są bardzo pracochłonne, są jednak bardzo trwałe oraz szczelne. Z uwagi na gładkość ścianek zmniejszają opory przepływającego powietrza.

Obudowa stalowa (metalowa) – najczęściej stosowana w kopalniach węgla kamiennego. Wykonana jest z elementów stalowych lub ze stopów metali lekkich. Do jej zalet należą:

·duża wytrzymałość

·trwałość i możliwość wielokrotnego stosowania

·łatwość oraz szybkość montażu i demontażu

· mała pracochłonność wykonywania

·możliwość regeneracji

·niepalność.

Do jej wad można zaliczyć:

· dużą wagę

·brak odporności na korozję

·brak szczelności.

Z uwagi na charakter pracy obudowy te można podzielić na:

· podwieszane

·odrzwiowe: sztywne, podatne, przegubowe

· kotwiowe

· zmechanizowane.

Rodzaje obudowy kotwiowej:

• kotew wklejana
• kotew mechaniczna – rozprężna
• kotew rurowo-cierna
• 
  kotwy linowe i strunowe (kotwie długie)

Obudowa mieszana – jest wykonana z różnego rodzaju materiału, np.: stropnice metalowe i stojaki drewniane lub mury wykonane z cegły. Stosuje się ją w warunkach dużych ciśnień stropowych, przy większych szerokościach wyrobisk lub w miejscach wykonania skrzyżowań wyrobisk. Do ważniejszych typów tej obudowy zaliczany obudowę stalowo-drewnianą i stalowo-murową.

Obudowa kombinowana – odmiana obudowy mieszanej, wykonana zazwyczaj z więcej niż dwóch rodzajów materiałów (obudów) i stosowana jest w bardzo trudnych warunkach górniczo-geologicznych.