Maszyny do urabiania w górnictwie odkrywkowym.

Sposoby urabiania skał:
- ręczne,
- mechaniczne,
- materiałami wybuchowymi,
- hydrauliczne,
- metodami specjalnymi.

Mechaniczne urabianie skał sypkich i spoistych:
- koparkami łyżkowymi (jednonaczyniowymi),
- koparkami wielonaczyniowymi (kołowymi i łańcuchowymi),
- koparkami zgarniakowymi,
- spycharkami,
- pogłębiarkami mechanicznymi i hydraulicznymi,
- hydromonitorami (wodomiotaczami).

Koparki jednonaczyniowe (łyżkowe)

Budowa ogólna:
- podwozie,
- obrotowe nadwozie,
- osprzęt (wysięgnik, ramię łyżki z łyżką, urządzenia przeniesienia napędu).

Podział koparek jednonaczyniowych:

Według konstrukcji naczynia:
- łyżkowe,
- zgarniakowe,
- chwytakowe,
- z osprzętem ładowarkowym,
- uniwersalne.
Według sposobu pracy:
- przedsiębierne,
- podsiębierne,
- do urabiania nadpoziomowego,
- do urabiania podpoziomowego,
- do urabiania nad- i podpoziomowego.
Według sposobu przeniesienia napędu na osprzęt:
- z osprzętem linowym,
- hydrauliczne (za pomocą siłowników hydraulicznych).
Według rodzaju podwozia:
- kołowe,
- szynowe,
- gąsienicowe,
- kroczące,
- na pontonach pływających.
Według zastosowania:
- do robót ziemnych (budowlane) - Vn=0,15-2,5m3, na podwoziu gąsienicowym i kołowym. Większe jednostki - jako maszyny podstawowe w górnictwie surowców skalnych, koparki uniwersalne,
- odkrywkowe - Vn=3-8m3, na podwoziu gąsienicowym, do pracy w warunkach eksploatacji,
- nadkładowe - Vn=4-137m3, na podwoziu gąsienicowym, stosowane jako maszyny podstawowe w nadkładzie,
- zgarniakowe - Vn=4-168m3, na podwoziu kroczącym, o przedłużonych wysięgnikach.

Koparki wielonaczyniowe
Koparki wielonaczyniowe stosowane są jako maszyny podstawowe do urabiania skał sypkich, miękkich i średniozwięzłych (kategoria skał VI-X, według klasyfikacji Protodiakonowa) w kopalniach odkrywkowych o ciągłej technologii eksploatacji.

Podstawowe zespoły koparki to:
- podwozie,
- nadwozie (obrotowe lub nieobrotowe względem podwozia),
- zespół urabiający,
- zespół ładujący.

Rodzaje koparek wielonaczyniowych związane są ze zróżnicowaniem konstrukcji podstawowych zespołów maszyny, które określają jej możliwości techniczne.

Kinematyka pracy koparek wielonaczyniowych kołowych
1. Ruch roboczy - związany z obrotem koła czerpakowego.
2. Ruch posuwowy - związany z obrotem nadwozia wokół osi pionowej (ruch wysięgnika w płaszczyźnie poziomej).
3. Ruch dosuwowy - związany z obniżaniem wysięgnika ruchem dojazdowym koparki lub wysuwem wysięgnika.
Wióro - objętość calizny odspojona przez pojedynczy czerpak.
Pasmo - szereg kolejnych wiór kopaliny odspojonych od calizny.
Przy urabianiu pasma jednocześnie realizowany jest ruch roboczy (1) i ruch posuwowy (2). Przejście do urabiania kolejnego pasma wymaga wykonania ruchu dosuwowego (3).
Kinematyka pracy koparek wielonaczyniowych łańcuchowych
1. Ruch roboczy - ruch liniowy łańcucha z czerpakami.
2. Ruch posuwowy - związany z obrotem nadwozia względem podwozia (ruch wysięgnika w płaszczyźnie poziomej), lub też ciągłym ruchem transportowym maszyny.
3. Ruch dosuwowy - związany z cyklicznym obniżaniem wysięgnika lub cyklicznym dojazdem do calizny (przesunięcie maszyny o grubość wióra).
Systemy i sposoby pracy koparek wielonaczyniowych
Koparki kołowe mogą pracować w następujący sposób:
- systemy eksploatacji: równoległy i wachlarzowy,
- systemy wybierania: zabierkowy blokiem pełnym lub zwężonym lub czołowo-bocznym, co ma miejsce przy eksploatacji selektywnej węgla brunatnego w przypadku występowania pięter mieszanych w strukturze przestrzennej wyrobiska odkrywkowego,

Koparki łańcuchowe pracować mogą w równoległych wachlarzowych systemach eksploatacji oraz ścianowych i wachlarzowych systemach wybierania. W ramach tego mogą pracować na dwa sposoby: ze stałym i zmiennym nachyleniem wysięgnika.